Balıkesir İli coğrafi şartları ve çeşitli etnik grupları coğrafyasında barındırması nedeniyle zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Her etnik grubun kendine has bir mutfak kültürü olduğu gibi zamanla etkileşimleri de olmuştur. Şener Teker hocamızın, Elmas dediği gibi. “Pırıl pırıl değişik renklede parlarlayan bir bütündür Türk Milleti”. Bunu Balıkesirde görebilirsiniz.
İlin coğrafyasında tarıma elverişli toprakların büyük bir kısmında tahıl ekimi yapılmaktadır. Geri kalan kısımlarda ise baklagiller ve sanayi bitkileri yetiştirilir. Körfez Bölgesi’nde zeytin üretiminin gelişmiş olması yemeklerde zeytinyağı kullanımının yaygın olmasını sağlamıştır. Balıkesir yöresinde iç kesimlerde yemeklerde zeytinyağının yanında çiçek yağı ve tereyağı da kullanılmaktadır.
Yörede hayvancılık gelişmiş olup hayvansal ürünler tüm sofralarda yerini almıştır. Hayvansal gıdalarda Manyas, Gönen ve Susurluk İlçeleri tanınmıştır. Bunun yanında Körfez Bölgesi’nde beslenme de deniz ürünleri önemli yer tutmaktadır. Deniz ürünleri taze yenildiği gibi tuzlanarak da uzun süre saklanıp tüketilmektedir.
Ayrıca hamur işleri de yaygın olup tüketimi fazladır. Mantı ve börek yapımlarının yanında köylerde mayalı ekmek yapımı da hamur işleri arasına girmektedir.
Keşkek :
Malzemeler :Etli kuzu kemiği(2 kaburga göğsü), 500 gr. keşkeklik buğday,250 gr. tereyağı, 1 kaşık salça,yeteri kadar tuz.
Yapılışı :Keşkeklik buğday bir gün önceden yıkanır ve haşlanır.Bir kabın tabanına etli kuzu kemiği dizilir ve üzerine de buğday konulur.Buğdayların üzerine çıkacak kadar sıcak su ilave edilerek pişirilir.Ara sıra keşkek karıştırılır.Buğdaylar ezilinceye kadar ara ara sıcak su da ekleyerek yemek pişirilir.Etin piştiği de anlaşıldıktan sonra kemikler yemekten çıkarılıp kemikleri ayıklanıp yemeğin içine konulur. Yemek tahta bir kaşık ile dövülerek merhem haline getirilir. Sonradan eritilmiş kızgın tereyağı,karabiber ve kırmızı biber ve salça ilave edilerek ikram edilir.Yemeğin özelliği ,etin belli olmayacak kadar dövülmüş olmasıdır.
Tirit:
Balıkesir ve civarında özellikle; düğün yemeklerinin vazgeçilmezidir ve oldukça lezzetlidir.
Malzemeler: Kemikli koyun eti(orijinali böyle ama kuzu veya tavuk eti de denenebilir), Tirit için özel pide (evdeki bayat ekmekle olabilir), Domates rendesi ya da az tuzlu salça, Maydanoz, Tereyağı
Yapılışı: Haşlanan etler kemiklerinden ayrılır, didilir, suyu ayrı bir kapta kaynamakta iken küçük doğranmış pideler et suyunun içine atılır, fazla tutmadan kevgirle servis tabağına alınır. Üzerlerine etlerimiz bolca konur,dahasonra, Az sıvıyağla kavurduğumuz domates rendesi yada salça sos olarak dökülür. Tereyağı kızdırılıp İskender gibi üstüne dökülür. Tiritin yufkadan yapılanı da vardır. Yemek karabiber ve maydanoz ile süslenerek servis yapılır.
Tarhana çorbası:
Malzemeler: 3 yemek kaşığı toz tarhana, 5 su bardağı su, 1 yemek kaşığı salça, 50 gram margarin, Tuz, Nane
Yapılışı: 1 su bardağı suda tarhana pişirilmeden en az bir saat önce ıslatılır. Tencerede yağ, salça ve nane hafif karıştırıldıktan sonra 4 su bardağı su ve ezilmiş tarhana ilave edilerek tuz atılır. Devamlı karıştırılarak koyulaşması ve topaklanmaması sağlanır. Kaynayınca karıştırma bırakılır. 5 dakika daha kaynayan tarhana servise hazırdır.
Sura yemeği:
Malzemeler :1 adet kuzu veya oğlak eti ön kolu,150 gr. kuzu ciğeri,yarım su bardağı zeytin yağı,2 su bardağı pirinç,1 çorba kaşığı çam fıstığı,1 adet kuru soğan,1 çorba kaşığı kuş üzümü,yarım çay kaşığı yeni bahar, yarım çay kaşığı karabiber,yarım çay kaşığı tarçın,2 ye4mek kaşığı tuz,1 yemek kaşığı domates salçası.
Yapılışı :Daha çok kurban bayramlarında yapılan ve özel günlerde tercih edilen bir yemektir. Kuzu ön kolu kaburga tarafından bıçakla açılır içine önceden hazırlanmış iç pilav doldurulur. Bu bölüm iğne iplikle dikilir. Bir kapta sulandırılan salça etin üzerine sürülür. Pişirme kabına su da eklenerek et pişirilir.
Saçaklı Mantı :
Malzemeler :4 su bardağı un,1 adet yumurta,2 yemek kaşığı margarin,1 adet tavuk,5 yemek kaşığı tereyağı.
Yapılışı :Yumurtalı hamur açılır. Açılan hamur yufka haline getirilir. Yapılan yufkalar ince ince kıyılır. Uzun saçaklar meydana getirilir. Tepsiye dizilerek fırında yağ ile kızarıncaya kadar pişirilir. Kızarınca üzerine tavuk suyu dökülür. Tavuk etleri lif lif ayrılarak üzerine dağıtılarak servis yapılır.
Tavuklu Mantı:
Yapılışı : Hamur yoğrulur içi boş olarak dört tarafından bükülerek şekil verilir ve fırınlanır. Tavuk suyunda mantılar haşlanır. Üzerine tavuk etleri ve haşlanmış nohut dökülür. Daha sonra üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür. Tereyağ kızdırılır üzerine dökülür. Çeşitli baharatlarla (nane , pul biber) servis yapılır.
Malzemeler :1 Kg. tuzsuz peynir tencereye konur. İçine bir çay kaşığı kabartma tozu atılır. İçine iki yumurta sarısı, çalkalanarak ilave edilir. Hafif ateşte karıştıra karıştıra yağı çıkıp bal rengi sarısına bürünene kadar bir saat pişirilir. Kıvama gelmiş olan peynire 250 gr. irmik, 100 gr. un , 1Kg. toz şeker ilave edilir. Şeker eriyip yağ salana kadar bir süre karıştırılarak pişirilir. Soğutularak servis yapılır.
Metez :
Malzemeler : 5 su bardağı un, 250 gr kıyma, 3 adet soğan,1 adet yumurta, 1 tatlı kaşığı karabiber, 1 tatlı kaşığı pul biber, 2 yemek kaşığı domates salçası, tuz, zeytinyağı ve su
Yapılışı : Un ile 1 su bardağı su, yumurta, 1 tatlı kaşığı tuz ile yoğrularak, kulak memesi kıvamında bir hamur elde edilir. Bu hamur yastıaç genişliğinde açılır ve su bardağı ağzı genişliğinde kesilir. İnce kıyılmış soğan, 3 yemek kaşığı zeytinyağında pembeleştirildikten sonra, kıyma ile 5 dakika kavrulur. İçine 2 yemek kaşığı salça eklenip, 2–3 dakika daha kavrulduktan sonra, pul biber, karabiber eklenerek karıştırılır ve ocaktan indirilir. Kesilen hamurların yarısına 1 tatlı kaşığı harç konularak, yarımay şeklinde kapatılır. Tencereye 2 lt su, 1 çay kaşığı tuz ve 1 yemek kaşığı zeytinyağı konularak, kaynamaya bırakılır. Su kaynadığında hamurlar içine salınır ve 10 dakika pişirilir. Bir tavada 2 yemek kaşığı zeytinyağı kızdırılarak, 2 yemek kaşığı salça eklenir ve 2–3 dakika kavrulur. Daha sonra tenceredeki metezlerin üstüne dökülür ve kapağı kapatılarak, 5–10 dakika sonra servis edilir.
Peynirli Patlıcan :
Malzemeler :1 kilo patlıcan, Manyas peyniri, 2-3 diş sarımsak,domates sosu.
Yapılışı : Patlıcanlar alacalı olarak soyulur ve 5-10 dakika tuzlu suda bekletilir ve enli olarak kesilir.Enli kesilen patlıcanlardan iki halka arasına rendelenen peynir konulur.Bir kürdan yardımıyla iki patlıcan birbirine bağlanır ve kızgın yağda kızartılır.Tabağa alınan patlıcanların üzerine sarımsaklı domates sosu dökülür.
Acı Filiz Kavurması :
Malzemeler : 5 demet acı filiz, 1 soğan, 3 yumurta, zeytinyağı, tuz, karabiber
Yapılışı : Filizlerimizi ayıklayıp güzelce elimiz ile kıralım.1 soğanın kabuklarını soyup yemeklik doğrayalım.Tenceremize yağı ilave edip soğanları ilave edip kavuralım.filizlerimizide soğanlarla birleştirip yarım çay bardağı su ile20 dk kavuralım.kavrulan filizlerimize yumurtalarımızı kıralım ve karıştıralım.tuz karabiber ilave edip karıştıralım.
Çalkama :
Malzemeler : 1 küçük demet ıspanak, 1 demet ısırganotu, 6 adet taze soğan (yeşil kısmı), 1 adet kuru soğan, 1 su bardağı zeytinyağı, 1 su bardağı un, 2 su bardağı su, 2 tatlı kaşığı tuz
Yapılışı : Ispanak, kuru soğan, taze soğan ve ısırganotu ince doğranır. Üzerine zeytinyağı ve 1 tatlı kaşığı tuz eklenir, iyice karıştırırılır. Yağlanmış tepsiye konur. Diğer tarafta soğuk su, un ve 1 tatlı kaşığı tuz çırpılır. Yeşil karışımın üzerine gezdirilir. Önceden ısıtılmış 180 derece fırında kızarana kadar pişirilir. Kare kare keserek servise sunulur.
Güveç:
Malzemeler :1 kg orta boy patates, Yarim kg kuşbaşı doğranmış et, 3 adet orta boy domates, 2 adet büyük boy soğan, 3 adet sarımsak, 2 yemek kaşığı tereyağı, 1 tutam karabiber, 1 tutam kırmızı toz biber ve tuz.
Yapılışı : Etleri tencerede kavurun, Patatesleri iyice yıkayın, kabuklarını soyun ve iri iri doğrayın, Domatesleri yıkayıp kabuklarını soyun, çekirdeklerini çıkarın ve iri parçalar halinde kesin, Soğanları soyup küçük küçük dograyın, Sarımsakları soyun, Etleri güvece yerleştirin. Üzerine patatesleri, domatesleri, soğanları, sarımsakları, tereyağını, tuz ve baharatlarını ilave edip önceden ısıtılmış 200 dereceli fırında kapağı kapalı olarak pişirin. Sıcak olarak servis yapın.
Düğün Çorbası :
Malzemeler :Yarım su bardağı,haşlanmış nohut,1 çorba kaşığı tereyağı,3 diş sarımsak,2 adet yumurta(sarıları kullanılacak),yarım su bardağı un,yarım su bardağı arpa şehriye.
Yapılışı :Et suyuna şehriyeler atılarak pişirilir.İki yumurta sarısı ve un yarım su bardağı su ile kıvamlı hale gelecek şekilde çırpılarak kaynayan şehriyeli et suyuna yedirilir.Haşlanmış nohut ve dövülmüş sarımsak ilave edilerek çorba pişmeye bırakılır.Çorbanın içindeki arpa şehriyeler piştikten sonra ayrı bir kapta kızdırılan tereyağı tabağa alınan çorbanın üzerine gezdirilir.
Kabak Çiçeği :
Malzemeler :30 adet kabak çiçeği, 2 adet yumurta, 1 su bardağı un, 1 çay kaşığı karabiber, 1 çay kaşığı tuz, kızartma yağı.
Yapılışı : Kabak çiçeğinin iç kısmında bulunan çıkıntı alınır, yıkanır. Alınmazsa acı olur. Diğer yanda yumurta, un karabiber, tuz iyice çırpılır. Kıvam ayarlamak için su kullanılabilir. Çiçekler bu karışıma bulanır ve kızgın yağa atılır, iki yüzü kızartılır.
Börülce Ekşilemesi:
Börülce Türkiye’ de daha ziyade Balıkesir’ de yetiştirilen ve yemek çeşitleri yapılan bir sebzedir. Sallama ya da sıyırma da denilen bir haşlama salatasıdır. Haşlanmış börülcenin üzerine zeytinyağı ve koruk suyu ile döğülmüş sarımsaktan oluşan bir karışım ilave edilir ve servis yapılır.
Kapama:
Mayasız undan yuğrulan hamur, böreklik gibi ince bir şekilde fayans üzerine açılır. 1 kg kıymanın içine 2 adet soğan çok ince şekilde kıyılır. Bunun içine maydanoz, karabiber ve tuz katılıp beraber karıştırılır. Bu karışım belli büyüklüklerde parçalara ayrılır ve açılmış hamura serilir. Hamurlar yağlanmış bir tepsiye döşenir. Üzerine sıvı yağ ve tereyağı karışımı dökülür. Fırında 10-15 dakika kızartılır. Fırından çıkartıldıktan sonra sade olarak veya üzerine yoğurt dökülerek servis yapılır.
Sarımsaklı Bulgur:
Bulgur, tavuğun haşlandığı suda haşlanır. Suyu çekildikçe su ilave edilir. Bulgur merhem gibi oluncaya kadar pişirilir. Biraz sulu bırakılır. Bulgur tepsiye dökülür. Üzerine didilmiş tavuklar dökülür. Sarımsak dökülür ve karıştırılır. Üzerine çiğ zeytinyağı gezdirilir. Bunun aslı tavşan eti ile yapılanıdır.
Kaymak Hamuru:
Kaymak ocakta un ile helva gibi karıştırılır. Kaşıkla iz yapılarak kesilir ve ılık olarak servis yapılır.
